Czym są wytyczne kliniczne?
🔎Wytyczne oparte na dowodach, łączące syntezę i ocenę dowodów naukowych wraz ze szczegółowymi rekomendacjami dla podejmowanych decyzji klinicznych [1].
🔎Stwierdzenia, które zawierają zalecenia, mające na celu doskonalenie opieki nad pacjentem, bazujące na systematycznym przeglądzie dowodów naukowych oraz ocenie korzyści i ryzyka alternatywnych strategii opieki [2]
Etapy projektowania jednoznacznych wytycznych opartych na dowodach naukowych obejmują kluczowe działania, takie jak formułowanie pytań badawczych, przegląd literatury, ocenę dostępnych dowodów oraz ich podsumowanie. Celem tego procesu jest opracowanie rekomendacji, które nie tylko bazują na solidnych danych, ale również są użyteczne w codziennej praktyce klinicznej. Istotne jest porównanie korzyści, potencjalnego ryzyka oraz kosztów, gdzie tylko jest to możliwe, aby sformułować dobrze uzasadnione wnioski dotyczące najlepszych praktyk. Takie podejście gwarantuje, że wytyczne będą nie tylko naukowo uzasadnione, ale również praktycznie wdrażalne i skuteczne w optymalizacji opieki nad pacjentem [3].
Przed wdrożeniem wytycznych opartych na dowodach, należy krytycznie ocenić ich przydatność i jakość. Model Grove (Rycina 1) uwidacznia proces integracji zaleceń do praktyki klinicznej. Na początku należy zdefiniować istotny problem praktyczny oraz przeprowadzić analizę dostępnych dowodów naukowych. Po identyfikacji rekomendacji, należy dokonać oceny w zakresie wiarygodności autorów, znaczenia problemu, siły dowodów naukowych, zgodności z normami krajowymi oraz opłacalności stosowania wytycznych w praktyce [4].
Rycina 1. Model Grove dotyczący wdrażania wytycznych opartych na dowodach EBP
Źródło: Opracowanie własne na podstawie [4]
Pierwsze wytyczne oparte na dowodach zostały opracowane przez zespoły uznanych na poziomie krajowym badaczy w danej dziedzinie, ekspertów klinicznych (np. lekarzy, pielęgniarki, farmaceutów, pracowników socjalnych), administratorów ochrony zdrowia, ekonomistów, przedstawicieli rządu oraz konsumentów. Członkowie panelu określili zakres wytycznych i przeprowadzili dogłębne przeglądy literatury, obejmujące istotne przeglądy systematyczne, metaanalizy, badania indywidualne oraz teorie. Opracowane wytyczne oparte na dowodach zostały następnie poddane ocenie przez konsultantów, innych badaczy oraz dodatkowych ekspertów klinicznych, którzy wnieśli swoje uwagi [4].
Obecnie proces opracowywania wytycznych jest zróżnicowany - od ustrukturyzowanego, jak opisany powyżej, do mniej formalnego, w którym wytyczne mogą być opracowywane przez organizację opieki zdrowotnej, plan zdrowotny lub organizację zawodową [4].
Piśmiennictwo
Polit D.F., Beck C.T. Essentials of Nursing Research: Appraising Evidence for Nursing Practice. 9th ed. Philadelphia, PA: Wolters Kluwer; 2018.
Graham R., Mancher M., Wolman D.M., et al. Clinical Practice Guidelines We Can Trust. 1st ed. Washington, DC: The National Academies Press; 2011.
Evans D. Making Sense of Evidence-Based Practice for Nursing: An Introduction to Quantitative and Qualitative Research and Systematic Reviews. New York, NY: Routledge; 2023.
Grove S.K. Building an Evidence-Based Nursing Practice. [In:] Grove S.K., Gray J.R., (ed.). Understanding Nursing Research: Building an Evidence-Based Practice. 7th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2019:480-526.
Autorka: mgr piel. Angeli Malewska